Waarom voedsel?

Voedsel is overal. Als Gelderse gemeente heeft u er veel mee te maken. Uw inwoners zijn consument. En uw ondernemers verdienen hun brood met voedsel, als producent of in het toerisme. Burgerinitiatieven en ondernemers kloppen bij u aan omdat ze iets willen. Een regionale keten opzetten of een braakliggend terrein gebruiken.
Het Gelderse landschap en de Gelderse economie worden door voedsel bepaald.
 

Voedsel in Gelderland

Gelderland kent een grote rijkdom aan voedsel. Ons landschap wordt voor een groot deel bepaald door onze voedselproductie, maar ook de economie, werkgelegenheid en toerisme. In de Achterhoek wordt bijvoorbeeld 78% van het oppervlak benut voor landbouw. Bijna 20% van de werkgelegenheid en bedrijven hebben te maken met voedsel. 
Er zijn in Gelderland veel initiatieven van zowel ondernemers als burgers. Ook steeds meer gemeenten zijn actief op het gebied van voedsel. Via het traditionele landbouwbeleid, maar ook door het ondersteunen van initiatiefnemers of het thema voedsel onder de aandacht brengen bij collega’s van andere afdelingen. Ook zijn er steeds meer gemeenten met een manifest, actieplan of voedselvisie.

 

Winst

Voedsel kan mensen, ondernemers en verschillende doelen met elkaar verbinden. Dit begint met een behoefte van burgers aan duurzame en ‘eerlijke’ producten en de maatschappelijke behoefte aan een gezonde en mooie leefomgeving. Dit biedt kansen voor nieuwe verdienmodellen, zowel voor agrarisch ondernemers als voor stedelingen, landschap, natuur en zorg. Ook past voedsel bij de decentralisatie van overheidstaken zoals landschap en zorg, omdat voedsel initiatieven hier een grote bijdrage aan kunnen leveren. 

Voedsel kan winst opleveren op allerlei terreinen:

  • volksgezondheid (gezond eten / overgewicht tegengaan / leefbaarheid / beleefbaarheid van voedsel)
  • milieu (ecologische voetafdruk)
  • economie (eerlijke prijzen, nieuwe verdienmodellen, regionale economie, vitaal platteland, toerisme)
  • ruimtelijk beleid (aantrekkelijk en leefbaar houden buitengebied én binnenstad, tijdelijk anders bestemmen) 
  • sociaal beleid (sociale cohesie, werkgelegenheid en participatie)
  • transitie naar duurzamere samenleving via bewustwording, zowel bij burgers als partijen in de keten, overheden

Regie over ons eigen leven

Burgers willen steeds meer regie over hun eigen leven. Onder meer door de economische crisis, verschuiving van taken bij de overheid, stijgende energieprijzen en voedselschandalen willen steeds meer burgers zeggenschap over hun eigen energie, hun eigen leefomgeving en ook over hun eigen voedsel.
 

Van oude systemen naar nieuwe praktijken

Bij ondernemers, burgers, bestuurders en anderen groeit het besef dat oude werkwijzen en systemen moeten veranderen en wordt gezocht naar nieuwe ideeën en praktijken. Zowel op gebied van voedselproductie, energie als op gebied van samenwerking en organisatie. Veel voedselinitiatieven bevinden zich nu nog in de pioniersfase en kunnen mogelijk bijdragen aan een transitie naar andere systemen voor energie- en voedselproductie en samenwerking.
 

Voedsel als centrale ontwerpopgave 

Carolyn Steel legt in haar boek ‘De hongerige stad (2009) uit hoe voedsel ons leven vormt, maar ook hoe wij tegenwoordig zijn vervreemd van ons eten. Vroeger was voedsel bepalend voor de inrichting van steden en landschap. Tegenwoordig komt ons eten via een ingenieuze voedselproductie- en distributieketen bij ons terecht. De afstand tot de voedselproductie is groter geworden, de producten worden steeds meer bewerkt en de oorspronkelijke ingrediënten zijn minder herkenbaar geworden. Deze keten is onder meer zo gegroeid door de vraag van veel consumenten naar gemak en naar goedkoop voedsel. 

Veel consumenten hebben hierdoor nu juist weer meer behoefte aan een herkenbaar en beleefbaar product van dichtbij. En producenten ontvangen een slechte en volgens hen oneerlijke prijs voor hun producten. Voedsel zou volgens Steel een centrale rol moeten spelen bij de ontwikkeling en vormgeving van een verantwoorde en duurzame leefomgeving.
 

Gelderse potentie

Voedsel biedt kansen in Gelderland. Gelderland heeft veel potentie voor nieuwe samenwerkingsverbanden en nieuwe verdienmodellen, met name door de aanwezigheid van een grote potentiële vraag (met name in steden), een sterke agrarische sector, vele initiatiefnemers, onderlinge samenwerkingen en een cultuur van ‘noaberschap’ en samen regelen.

De gemeente als facilitator

Gemeenten kunnen bijdragen aan de versterking van initiatieven van burgers en ondernemers. Zij kunnen initiatieven faciliteren door samen te zoeken naar praktische oplossingen en te helpen bij verbindingen en samenwerking en uitwisseling.

Onder handvatten voor gemeenten leest u wat u als gemeente kunt doen.